درآمد عملیاتی در حسابداری چیست؟

  

مقدمه ای درباره درآمد عملیاتی

درآمد عبارت است از افزایش در حقوق صاحبان سرمایه به جز مواردی که به آورده صاحبان سرمایه مربوطش شود. مفهوم درآمد، هر دو گروه درآمد عملیاتی و درآمد غیر عملیاتی را در برمی‌گیرد. درآمد عملیاتی عبارت از درآمدی است که از فعالیت‌های اصلی و مستمر واحد تجاری حاصل می‌گردد و با عناوین مختلفی از قبیل فروش، حق‌الزحمه، سود تضمین شده [بهره]، سود سهام و حق امتیاز مورد اشاره قرار می‌گیرد. مبحث اصلی در حسابداری درآمد عملیاتی عمدتاً معطوف به تعیین زمان شناخت درآمد عملیاتی است. درآمد عملیاتی زمانی شناسایی می‌شود که شواهد کافی مبنی بر وقوع یک جریان آتی ورودی منافع اقتصادی وجود داشته باشد (یعنی جریان منافع اقتصادی مرتبط با درآمد عملیاتی به درون واحد تجاری محتمل باشد) و این منافع را بتوان به گونه‌ای اتکاپذیر اندازه‌گیری کرد.

 

 

دامنه کاربرد درآمد عملیاتی

حسابداران در یک شرکت حسابداری باید بدانند که این استاندارد برای حسابداری درآمد عملیاتی حاصل از معاملات و رویدادهای زیر به کار گرفته می‌شود:

 

فروش کالا

کالا شامل کالای تولید شده توسط واحد تجاری برای فروش و همچنین کالای خریداری شده جهت فروش مجدد از قبیل کالای خریداری شده توسط یک واحد بازرگانی یا زمین و سایر املاک نگهداری شده برای فروش مجدد است.

 

ارائه خدمات

ارائه خدمات معمولاً متضمن اجرای وظیفه‌ای مورد توافق طی مدتی معین توسط واحد تجاری است. خدمات ممکن است طی یک یا چند دوره مالی ارائه شود. برخی از پیمان‌های ارائه خدمات ماهیتاً از نوع پیمان‌های بلند مدت است. درآمد عملیاتی حاصل از چنین پیمان‌هایی، طبق استاندارد حسابداری شماره 9 با عنوان حسابداری پیمان‌های بلند مدت شناسایی می‌شود.

 

استفاده دیگران از دارایی‌های واحد تجاریکه مولد سود تضمین شده، درآمد حق امتیاز و سود سهام است

سود تضمین شده به معنی بالغی که بابت استفاده از وجوده نقد یا معادل وجه نقد واحد تجاری مطالبه می‌شود.  درآمد حق امتیاز به معنی مبالغی که بابت استفاده از دارایی‌های غیر جاری واحد تجاری نظیر امتیاز ساخت، علائم تجاری، حق انتشار و نرم افزارهای رایانه‌ای مطالبه می‌شود.  سود سهام به معنی مبلغی از سود توزیع شده واحد سرمایه‌پذیر که متناسب با سهم‌الشرکه واحد تجاری عاید آن می‌شود. باید توجه داشت مبالغی که به نمایندگی از طرف اشخاص ثالث (از قبیل برخی مالیات‌ها) وصول می‌شود. به افزایش حقوق صاحبان سرمایه منجر نمی‌گردد لذا درآمد عملیاتی محسوب نمی‌شود. [در واقع نوعی بدهی است]. به گونه مشابه در مورد کارگزاران (حق‌العمل کاران]، مبلغ ناخالص دریافتی یا دریافتنی به افزایش حقوق صاحبان سرمایه منجر نمی‌گردد و لذا تنها مبلع حق‌العمل یا کارمزد [کمیسیون]، درآمد عملیاتی محسوب می‌شود.

 

 

اندازه‌گیری درآمد عملیاتی

درآمد عملیاتی باید به ارزش منصفانه ما به ازای دریافتی یا دریافتنی اندازه‌گیری شود. مبلغ درآمد عملیاتی حاصل از یک معامله معمولاً طبق توافقی که بین واحد تجاری و خریدار یا استفاده کننده از دارایی به عمل می‌آید، تعیین می‌شود. این مبلغ به ارزش منصفانه ما به ازای دریافتی یا دریافتنی با احتساب تخفیفا تجاری اندازه‌گیری می‌شود.

 

در بسیاری حالات، ما به ازای مربوط، به شکل وجه نقد یا معادل آن می‌باشد و مبلغ درآمد عملیاتی همان مبلغ وجه نقد دریافتی است. با این حال، هرگاه جریان ورودی وجه نقد به آینده موکول شود، به گونه‌ای که طبق قرارداد منعقده بنی فروشنده و خریدار و با ضوابط معمول فروشنده، مبلغی اضافه بر بهای فروش نقدی کالا یا خدمات دریافت شود. در این حالت ارزش منصفانه ما به ازای مربوط، بهای فروش نقدی است و مبلغ اضافه دریافتی درآمد عملیاتی فروشنده محسوب نمی‌شود، بلکه باید با توجه به محتوای تجاری معامله تحت عنوان درآمد تأمین مالی، [درآمد بهره] به طور جداگانه نمایش یابد.

 

هرگاه کالاها یا خدمات در قبال کالاها یا خدمات دیگری که از لحاظ ماهیت و ارز مشابه باشد مبادله گردد، این مبادله به عنوان معامله‌ای تلقی نمی‌شود. برای مثال می‌توان به مبادله شیر توسط دو شرکت تولید کننده محصولات لبنی جهت تأمین به موقع تقاضای مشتریان در حوزه توزیع محصولات ‌شان اشاره کرد. چنانچه کالا یا خدمات غیرمشابه مبادله شود، این مبادله به عنوان معامله‌ای درآمدزا تلفی می‌گردد. در این حالت درآمد عملیاتی به ارزش منصفانه کالاها یا خدمات دریافتی پس از تعدیل از بابت سرک نقدی اندازه‌گیری می‌شود. هرگاه ارزش منصفانه کالاها یا خدمات دریافتی را نتوان به گونه‌ای اتکاپذیر اندازه‌گیری کرد، درآمد عملیاتی به ارزش منصفانه کالاها یا خدمات واگذار شده پس از تعدیل از بابت سرک نقدی، اندازه‌گیری می‌شود.

 

 

تشخیص معامله در درآمد عملیاتی

تشخیص معامله در درآمد عملیاتی هم یکی از مواردی است که شرکت حسابداری آن را بررسی میکند . در واقع معیارهای شناخت مندرج در این استاندارد معمولاً به طور جداگانه در مورد هر معامله اعمال می‌شود. با این حال، در برخی شرایط، جهت انعکاس محتوای معامله لازم است معیارهای شناخت در مورد اجزای قابل تفکیک یک معامله منفرد به کار گرفته شود. برای مثال، هرگاه قیمت فروش محصول شامل یک مبلغ قابل تفکیک جداگانه در ارتباط با خدمات بعدی باشد، این مبلغ به دوره‌های آتی منتقل و به عنوان درآمد عملیاتی طی دوره اجرای خدمات مورد شناخت قرار می‌گیرد. بالعکس، هرگاه دو یا چند معامله به گونه‌ای به هم پیوسته باشد که اثر تجاری آن را نتوان بدون توجه به کلیت آن درک کرد، معیارهای شناخت در مورد آن به طور یکجا اعمال می‌شود. برای مثال، یک واحد تجاری ممکن است کالایی را به فروش رساند و همزمان قراردادی جداگانه برای بازخرید همان کالاها در آینده منعقد کند [بیع مجدد]. این امر موجب نفی اثر محتوایی معامله فروش می‌شود و لذا در چنین حالتی باید دو معامله فروش و بازخرید همان کالا را یکجا شناسایی کرد.

 

 

فروش کالا در درآمد عملیاتی

درآمد عملیاتی حاصل از فروش کالا باید زمانی شناسایی شود که کلیه شرایط زیر تحقق یافته باشد:

 

1. واحد تجاری مخاطرات و مزایای عمده مالکیت کالای مورد معامله را به خریدار منتقل کرده باشد.
2. واحد تجاری هیچ دخالت مدیریتی مستمر در حدی که معمولاً با مالکیت همراه است یا کنترل مؤثری نسبت به کالای فروش رفته، اعمال نکند.
3. مبلغ درآمد عملیاتی را بتوان به گونه ‌ای اتکا پذیر اندازه‌گیری کرد.
4. جریان منافع اقتصادی مرتبط با معامله فروش به درون واحد تجاری محتمل باشد.
5. مخارجی را که در ارتباط با کالای فروش رفته تحمل شده یا خواهد شد بتوان به گونه‌ای اتکاپذیر اندازه‌گیری کرد.

 

 

ارائه خدمات در درآمد عملیاتی

هرگاه ماحصل معامله‌ای را که متضمن ارائه خدمات است بتوان به گونه‌ای اتکاپذیر برآورد کرد، درآمد عملیاتی مربوط باید با توجه به میزان تکمیل آن معامله شناسایی شود. ماحصل معامله، زمانی به گونه‌ای اتکاپذیر قابل برآورد است که همه شرایط زیر احراز شده باشد:

 

1. جریان منافع اقتصادی مرتبط با معامله به درون واحد تجاری محتمل باشد.
2. مبلغ درآمد عملیاتی را بتوان به گونه‌ای اتکاپذیر اندازه‌گیری کرد.
3. میزان تکمیل معامله به گونه‌ای اتکاپذیر قابل اندازه‌گیری باشد.
4. مخارجی که در ارتباط با ارائه خدمات تحمل شده قابل بازیافت مورد شناخت قرار داد [یعنی هیچگونه سودی شناسایی نکرد].

 

 

سود تضمین شده [بهره]. درامد حق امتیاز و سود سهام در درآمد عملیاتی

درآمدهای عملیاتی ناشی از استفاده دیگران از دارایی‌های واحد تجاری که متضمن سود تضمین شده، درآمد حق امتیاز و سود سهام است باید به شرط تحقق شرایط زیر شناسایی شود:

 

الف. جریان منافع اقتصادی مرتبط با معامله به درون واحد تجاری محتمل باشد.

ب. مبلغ درآمد عملیاتی را بتوان به گونه‌ای اتکاپذیر اندازه‌گیری کرد.

 

علاوه بر این، درآمد عملیاتی مذکور باید با توجه به مبانی (معیارهای) زیر شناسایی شود:

 

الف. سود تضمین شده براساس مدت زمان و با توجه به مانده اصل طلب و نرخ مربوطه.

ب. درآمد حق امتیاز طبق محتوای قرارداد مربوطه.

ج. سود سهام حاصل از سرمایه‌گذاری‌هایی که به روش ارزش ویژه تست نشده است، در زمان احراز حق دریافت توسط سهامدار، به استثنای سود سهام حاصل از سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی و وابسته. در مواردی که سود سهام از محل اندوخته‌ها با سود انباشته مصوب تا پایان آخرین دوره مالی سالانه گزارشگری پیش از تحصیل سرمایه‌گذاری اعلام می‌شود، این گونه مبالغ معرف بازیافت بخشی از بهای تمام شده سرمایه‌گذاری است و درآمد محسوب نمی‌شود.

 

در صورت وجود ابهام در مورد قابلیت وصول بخشی از درآمد عملیاتی شناسایی شده قبلی، مبلغ غیر قابل وصول یا مبلغی که بازیافت آن دیگر محتمل نیست، به عنوان هزینه و نه به صورت تعدیل درآمد شناسایی شده قبلی، در حساب‌ها منظور می‌شود [نظیر شناسایی هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول].

 

 

درآمد عملیاتی پیوست استاندارد حسابداری شماره 3

 

نمونه‌هایی از موارد شناخت درآمد عملیاتی

نمونه‌های ارائه شده در این پیوست، نحوه کاربرد استاندارد حسابداری را در تعدادی از وضعیت‌های تجاری تشریح می‌کند. این نمونه‌ها معطوف به جنبه‌ ای خاصی از یک معامله است و بحث جامعی در مورد همه عوامل مؤثر احتمالی در شناخت درآمد عملیاتی را ارائه نمی‌کند. به جز مواردی که مشخصاً در تحلیل وضعیت‌های تجاری مورد اشاره قرار گرفته است، نمونه‌ها متضمن این فرض است که هیچ ابهام قابل ملاحظه در مورد مبلغ یا قابلیت وصول ما به ازایی که قرار است دریافت شود، هزینه‌هایی که واقع شده یا واقع خواهد شد، با میزان احتمالی برگشت کالا وجود ندارد. این نمونه‌ها تنها جنبه تشریحی دارد و بخشی از استاندارد حسابداری نیست.

 

فروش کالا

 

1. فروش، همراه با تعویق در تحویل کالا

بنا به درخواست خریدار، تحویل کالا به تعویق افتاده ولی مالکیت آن به خریدار منتقل شده است و وی صورت حساب را می‌پذیرد. هرگاه مالکیت به خریدار منتقل شود، در صورت تحقق شرایط زیر درآمد عملیاتی شناسایی می‌شود:

الف. تحویل کالا به خریدار محتمل باشد.

ب. در زمان شناخت درآمد، کالا موجود، قابل تشخیص و آماده تحویل به خریدار باشد.

ج. خریدار به طور مشخص، تعویق در تحویل کالا را تأیید کرده باشد.

د. شرایط معمول پرداخت برقرار باشد.

 

2. ارسال مشروط

 

الف. کالا به شرط نصب، بازرسی و غیره فروخته می‌شود :

معمولاً تا هنگامی که مشتری کالا را تحویل نگرفته و نصب و بازرسی آن خاتمه نیافته باشد، نسبت به درآمد شناختی صورت نمی‌گیرد. با وجود این، در برخی موارد، ممکن است عملیات نصب به قدری ساده باشد که بتوان بدون توجه به عدم تکمیل آن، شناخت فروش را مقتضی دانست (مثلاً نصب یک گیرنده تلویزیونی که در کارخانه آزمایش شده است، تنها مستلزم خارج کردن آن از بسته‌بندی، اتصال آنتن و وصل کردن تلویزیون به برق است). در موارد دیگر که ممکن است بازرسی تنها به منظور تعیین نهایی مبلغ قرارداد صورت گیرد (برای مثال در مورد محموله‌های سنگ آهن، شکر، دانه سویا و غیره)، مقتضی است نسبت به شناخت مبلغ تخمینی درآمد در تاریخ حمل یا زمان ماسب دیگری اقدام شود.

 

ب. منوط به تأیید خریدار همراه با برخورداری خریدار از حق محدود برای برگشت کالا :

هرگاه فروشنه در مورد امکان برگشت کالا نامطمئن باشد، تا زمانی که محموله رسماً توسط خریدار قبول نشده یا مهلت مقرر برای برگشت کالا منقضی نشده باشد، نسبت به درآمد شناختی صورت نمی‌گیرد.

 

ج. تحویل امانی کالا جهت فروش :

کالا برای گیرنده ارسال می‌شود و وی به نیابت از طرف صاحب کالا، فروش آن را به عهده می‌گیرد. تا زمانی که کالا به شخص ثالثی فروخته نشده است، شناخت درآمد صورت نمی‌گیرد.

 

د. فروش نقدی هنگام تحویل کالا :

درآمد همزمان با دریافت وجه نقد توسط فروشنده یا نماینده وی شناسایی می‌شود.

 

3. سفارش‌های خاص و محموله‌های خاص

تمام یا بخشی از بهای کالایی که در زمان دریافت وجوه موجود نیست دریافت می‌شود (برای مثال در مورد کالایی که قرار است بعداً تولید یا توسط شخص ثالثی مستقیماً به مشتری تحویل شود). شناخت درآمد در این قبیل فروش‌ها منوط به تحویل کالا به خریدار است.

 

4. قراردادهای فروش و بازخرید (به جز معاوضه کالاهای مشابه)

فروشنده هنگام فروش موافقت می‌کند که همان کالا را بعداً بازخرید کند. همچنین ممکن است فروشنده اختیار بازخرید کالا را داشته باشد یا خریدار این اختیار را داشته باشد که فروشنده را ملزم به بازخرید کالا کند.

شرایط قراردادها را باید مورد بررسی قرار داد تا اطمینان حاصل شود که از لحاظ محتوایی، فروشنده مخاطرات و مزایای مالکیت را به خریدار منتقل کرده است که در این صورت درآمد عملیاتی شناسایی می‌شود. هرگاه فروشنده، مخاطرات و مزایای مالکیت را برای خود نگه داشته باشد، حتی با وجود انتقال مالکیت قانونی به خریدار، معامله ماهیتاً جهت دستیابی به منابع مالی انجام گرفته و درآمد شناسایی نمی‌شود.

 

5. فروش به واسطه‌ها

کالا مجدداً توسط توزیع‌کنندگان، عمده فروشان و غیره فروخته می‌شود به طور کلی شناخت درآمد حاصل از این قبیل فروش‌ها می‌توند پس از انتقال مخاطرات و مزایای عمده مالکیت صورت گیرد. با این حال، در برخی موارد ممکن است خریدار در واقع نماینده فروشنده باشد که در این صورت معامله باید ارسال امانی برای فروش تلقی شود.

 

6. حق اشتراک نشریات

هرگاه اقلام مورد نظر دارای ارزش مشابه در هر دوره زمانی باشد، به جای شناخت بلافاصله و یک جای مبالغ دریافتی صورت حساب شده، شناخت درآمد در طول مدت اشتراک و براساس روش خط مستقیم انجام می‌شود، ولی اگر ارزش نشریات ارسالی در دوره‌های مختلف متفاوت باشد، شناخت درآمد بر مبنای نسبت قیمت فروش کلیه نشریات ارسال شده به کل قیمت فروش کلیه اقلام مورد اشتراک صورت می‌گیرد.

 

7. فروش اقساطی

چنانچه ما به ازای فروش به صورت اقساطی دریافت شود، درآمد حاصل از فروش به کسر سود تضمین شده در تاریخ فروش به عنوان درآمد مورد شناخت قرار می‌گیدر. شناخت درآمد سود تضمین شده [درآمد بهره] مربوط براساس مدت زمان و با توجه به مانده اصل طلب و نرخ سود تضمین شده [نرخ بهره] مورد توافق صورت می‌گیرد [از آنجا که در این پیوست فرض بر آن است که هیچ ابهامی در مورد مبلغ یا قابلیت وصول ما به ازای دریافتنی وجود ندارد، لذا سود فروش اقساطی باید در مقطع فروش شناسایی شود].

 

 

ارائه خدمات

 

1. اجرت نصب

اجرت نصب با توجه به میزان تکمیل عملیات نصب به عنوان درآمد شناسایی می‌شود، مگر این که اجرت نصب از بهای فروش محصول تفکیک‌پذیر نباشد که در این صورت اجرت مربوط همزمان با فروش کالا شناسایی می‌شود.

 

2. مبالغی که بابت خدمات بعد از فروش در قیمت فروش منظور شده است

چنانچه بابت خدمات تضمینی پس از فروش مبلغ مشخصی در قیمت فروش منظور شده باشد، معمولاً مقتضی خواهد بود که شناخت آن حصه از قیمت فروش به عنوان درآمد به تعویق افتد و طی دوره‌ای که خدمات ارائه می‌شود، صورت گیرد. درآمدی که به تعویق می‌افتد، مبلغی است که علاوه بر جبران مخارج مورد انتظار خدمات تحت قرارداد فروش، سودی معقول از بابت انجام خدمات، عاید فروشنده کند.

 

3. حق‌العمل کارگزاران تبلیغات

حق‌العمل پخش تبلیغات، زمانی شناسایی می‌شود که تبلیغات مورد نظر از طریق رسانه‌ها انعکاس یابد. حق‌العمل تهیه طرح‌های تبلیغاتی با توجه به مرحله تکمیل طرح مورد شناخت قرار می‌گیرد.

 

4. کارمزد نمایندگی‌های بیمه

درآمد کارمزد نمایندگی‌های بیمه که مستلزم انجام خدمات اضافی توسط کارگزار نیست، در تاریخ مؤثر شروع یا تجدید بیمه نامه‌های مربوط مورد شناخت قرار می‌گیرد. هرگاه چنین انتظار رود که قرارداد، نیازمند ارائه خدمات اضافی در طول دوره بیمه نامه خواهد بود، شناخت کل کارمزد یا حصه مناسبی از آن می‌تواند در طول دوره بیمه نامه صورت گیرد.

 

5. ورودیه

درآمد نمایش‌های هنری، جشن‌ها و رویدادهای خاص دیگر همزمان با برگزاری آن، شناسایی می‌شود. اگر برای چند رویداد مختلف یک بلیت مشترک فروخته شود، درآمد حاصل از فروش بلیت بر مبنایی سیستماتیک و منطقی به هر یک از رویدادها تخصیص داده می‌شود.

 

6. شهری

درآمد در طول دوره آموزش شناسایی می‌شود.

 

7. حق عضویت

شناخت درآمد حاصل از این منبع، به ماهیت خدماتی که ارائه می‌شود بستگی دارد. اگر مبلغ دریافتی تنها جهت عضویت بوده و وجه یا وجوه دیگری برای سایر خدمات یا محصولات (برای هر یک به طور جداگانه، یا کلاً به صورت یک حق اشتراک سالانه) دریافت شود، شناخت درآمد حق عضویت باید هنگامی صورت گیرد که ابهام قابل توجهی در مورد قابلیت وصول آن وجود نداشته باشد. اگر وجه دریافتی شامل ارائه خدمات یا ارسال نشریاتی در طول مدت عضویت باشد، شناخت درآمد مربوط باید با توجه به زمان‌بندی و ماهیت و ارزش کلیه خدمات ارائه شده، بر مبنایی سیستماتیک و منطقی انجام پذیرد.

 

8. حق‌الزحمه خدمات انحصاری (فرانشیز)

به طور کلی، این حق‌الزحمه‌ها ممکن است بابت ترکیبات مختلفی از ارائه خدمات اولیه و خدمات بعدی، ارسال تجهیزات و سایر اقلام، دانش فنی و غیره دریافت گردد. این حق‌الزحمه‌ها بر مبنایی که منعکس‌کننده هدف دریافت حق‌الزحمه است، به عنوان درآمد مورد شناخت قرار می‌گیرد.

 

روش‌های زیر برای شناخت درآمد فرانشیز مناسب است :

 

ارسال تجهیزات و سایر دارایی‌های مشهود

 

همزمان با تحویل اقلام یا انتقال مالکیت قانونی، درآمد عملیاتی بر مبنای ارزش منصفانه دارایی‌های فروش رفته شناسایی می‌شود.

 

ارائه خدمات اولیه و بعدی

 

• در مورد بخشی از درآمد فرانشیز که مربوط به خدمات مستمر است شناخت درآمد هنگام ارائه خدمات صورت می‌گیرد.
• اگر حق‌الزحمه‌های دریافتنی که طبق قرارداد به طور مستمر دریافت می‌شود برای پوشش هزینه‌های خدمات مستمر و سودی معقول تکافو نکند، شناخت بخشی از درآمد حاصل از حق خدمات انحصاری اولیه، به تعویق می‌افتد.

 

حق‌الزحمه حقوق اعطایی مستمر و سایر خدمات

 

حق‌الزحمه مربوط به استفاده از حقوق اعطایی مستمر طبق قرارداد یا حق‌الزحمه سایر خدمات ارائه شده طی دوره قرارداد، خزمان با استفاده از حقوق اعطایی یا ارائه خدمات به عنوان درآمد عملیاتی شناسایی می‌شود.

 

9. حق‌الزحمه تولید نرم افزار رایانه‌ای با کاربرد خاص

حق‌الزحمه حاصل از تولید نرم افزار رایانه‌ای با کاربرد خاص با توجه به مرحله تکمیل فرایند تولید از جمله تکمیل خدمات پشتیبانی بعدی به عنوان درآمد عملیاتی شناسایی می‌شود.

 

سود تضمین شده [بهره]. درآمد حق امتیاز و سود سهام

 

حق ‌الزحمه اجازه استفاده و درآمد حق امتیاز ساخت

حق ‌الزحمه و درآمد حق امتیاز دریافتی در قبال استفاده دیگران از دارایی‌های واحد تجاری (از قبیل علائم تجاری، حق اختراع، نرم افزار رایانه‌ای، حق تکثیر قطعات موسیقی و حق نمایش فیلم‌های سینمایی) معمولاً براساس محتوای قرارداد شناسایی می‌شود. به عنوان یک راه حل عملی، می‌توان درآمد را به روش خط مستقیم و طی دوره قرارداد شناسایی کرد. برای مثال می‌توان از موردی نام برد که حق استفاده از فناوری خاصی برای یک دوره زمانی معین به استفاده کننده اعطا شده است. اعطای حقوق در قبال حق‌الزحمه ثابت یا تضمین غیر قابل استرداد تحت قراردادی غیر قابل فسخ که به استفاده کننده اجازه بهره‌گیری آزادانه از حقوق اعطایی را می‌دهد و اعطاکننده حقوق، ملزم به ایفای تعهدات دیگری نیست، ماهیتاً فروش تلقی می‌شود. یک مثال بارز از این موارد، قرارداد اجازه استفاده (لیسانس) از نرم افزار رایانه‌ای است که به موجب آن اعط کننده تعهد دیگری بعد از تحویل آن ندارد. مثال دیگر، اعطای حقوق نمایش فیلم سینمایی در بازارهایی است که اعطا کننده، بر توزیع فیلم در این بازارها کنترلی ندارد و لذا در درآمد فروش بلیت سهیم نیست. در چنین شرایط درآمد، در زمان فروش شناسایی می‌شود.

 

سود سهام

سود سهام حاصل از سرمایه‌ گذاری‌ هایی که به روش ارزش ویژه ثبت نشده است، در زمان احراز حق دریافت توسط سهامدار شناسایی می‌شود (به استثنای سود سهام حاصل از سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی و وابسته). با توجه به اصلاحیه قانون تجارت مصوب 1347 حق دریافت سود سهام با تصویب مجمع عمومی شرکت سرمایه‌پذیر احراز می‌شود.