درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی کدام موارد را شامل می شود ؟

 

در مبحث درآمد های مشمول مالیات برای اشخاص حقوقی ، ماده 105 قانون مالیات های مستقیم مهمترین ماده قانونی برای رجوع و کسب اطلاع در این رابطه است . هر شرکت مالیاتی باید با آگاهی از این ماده و تبصره های آن و همچنین دیگر قوانین مرتبط با ماده 105 ، خدمات مرتبط با اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی را به آن ها ارائه نماید . این ماده و تبصره های آن به همراه توضیحات و نکات مهم در این رابطه برای استفاده موسسه های حسابداری و علاقه مندان این حوزه در این مقاله جمع آوری شده است .

 

ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم برای مشمول مالیات اشخاص حقوقی

جمع درآمد شرکت­ ها و درآمد ناشی از فعالیت­ های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می­ شود، پس از وضع زیان­ های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت­ های مقرر مشمول مالیات خواهند بود.

 

تبصره ۱ ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم برای درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی

در مورد اشخاص حقوقی ایرانی غیر تجاری که به منظور تقسیم سود تأسیس نشده ­اند، در صورتی که دارای فعالیت انتفاعی باشند، از مأخذ کل درآمد مشمول مالیات فعالیت انتفاعی آنها مالیات به نرخ  مقرر در این ماده وصول می­ شود.

 

تبصره ۳ ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم برای درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی

در موقع احتساب مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی اعم از ایرانی یا خارجی، مالیات­ هایی که قبلا پرداخت شده است با رعایت مقررات مربوط از مالیات متعلق کسر خواهد شد و اضافه پرداختی از این بابت قابل استرداد است.

 

تبصره ۵ ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم برای درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی

در مواردی که به موجب قوانین مصوب وجوهی تحت عناوین دیگری غیر از مالیات بر درآمد از مأخذ درآمد مشمول مالیات اشخاص قابل وصول باشد، مالیات اشخاص پس از کسر وجوه مزبور به نرخ مقرر مربوط محاسبه خواهد شد.

 

ماده ۷۷ قانون مالیات های مستقیم برای درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی

درآمد اشخاص حقوقی ناشی از ساخت و فروش هر نوع ساختمان حسب مورد مشمول مقررات مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی خواهند بود. ضمنا مطابق تبصره (۱) ماده ۷۷ قانون مالیات های مستقیم اولین نقل و انتقال ساختمان­های مذکور علاوه بر مالیات نقل و انتقال قطعی موضوع ماده 59 قانون مالیات های مستقیم، مشمول ماليات على الحساب به نرخ ده درصد به ماخذ ارزش معاملاتی ملک مورد انتقال است. مالیات قطعی مؤدیان موضوع ماده ۷۷ ق.م.م پس از رسیدگی طبق مقررات مربوط تعیین می­ شود. شایان ذکر است مطابق تبصره (۴) ماده 77 قانون مالیات های مستقیم، شهر های زیر یکصد هزار نفر جمعیت از حکم مفاد ماده ۷۷ ق.م.م، مستثنی است.

 

نکات قانون مالیات های مستقیم درباره درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی

 

• نکته اول : مطابق بخشنامه شماره 37231/230/د مورخ 17/12/1392، خسارت دریافتی مؤدیان (5/1درصد در ماه) بایت مبالغ اضافه پرداختی، موضوع تبصره ماده ۲۴۲ ق.م.م، ماهیت درآمدی نداشته و مشمول مالیات نمی­ باشد.

 

• نکته دوم : مطابق ماده ۱۷۲ ق.م.م، صد در صد وجوهی که به حساب­ های تعیین شده از طرف دولت به منظور بازسازی یا کمک و نظایر آن به صورت بلاعوض پرداخت می­ شود و همچنین وجوه پرداختی یا تخصیصی و یا کمک­ های غیر نقدی بلاعوض اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی جهت تعمیر، تجهيز، احداث و یا تکمیل مدارس، دانشگاه­ها، مواد آموزش عالی و مراکز بهداشتی و درمانی و یا اردوگاه ­های تربیتی و آسایشگاه­ها و مراکز بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) و جمعیت هلال احمر و کتابخانه و مراکز فرهنگی و هنری (دولتی) طبق ضوابطی که توسط وزارتخانه­ های آموزش و پرورش فرهنگ و آموزش عالی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و امور اقتصادی و دارایی تعیین می­شود از درآمد مشمول مالیات عملکرد سال پرداخت منبعی که مؤدی انتخاب خواهد کرد قابل کسر می­ باشد.

 

• نکته سوم : مطابق بخشنامه شماره 81/93/200 مورخ 20/7/1393، رأی اکثریت اعضای هیأت عمومی شورای عالی مالیاتی در خصوص تقبل زیان توسط سهامداران شرکت و تهاتر آن از محل حساب جاری شرکا، موضع صورت جلسه شماره 7/201 مورخ 18/6/1393۲۰۱ / ۷ مورخ ۱۳۹۳ که در اجرای ماده ۲۵۸ قانون مالیات های مستقیم صادر گردیده است، به شرح ذیل جهت اجرا ابلاء می­گردد: با توجه به تفکیک شخصیت شرکت و صاحبان سهام و در نظر گرفتن اینکه افزایش حقوق صاحبان سهام (به جز از محل آورده ­ها) به عنوان درآمد تلقی می­ شود، لذا تقبل زیان توسط سهامداران شرکت و تهاتر آن از محل حساب جاری شرکا درآمد محسوب و می­ بایستی در صورت سود و زیان به عنوان درآمد شناسایی گردد. از این رو مطالبه مالیات از این است با رعایت مفاد مواد ۱۲۸، ۱۰۵ و بند (۱۲) ماده ۱۴۸ قانون مالیات های مستقیم وفق مقررات قانونی خواهد بود. (براساس دادنامه شماره ۳۴۸ مورخ 20/4/1396دیوان عدالت اداری بخشنامه شماره 81/92/200 مورخ 20/7/1393 ابطال گردید.)

 

• نکته چهارم : مطابق تبصره ماده ۱۸۰ ق.م.م، اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی مقیم ایران در صورتی که درآمدی از خارج کشور تحصیل نموده و مالیات آن را به دولت محل تحصیل درآمد پرداخته باشند و درآمد مذکور را در اظهار نامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان خود حسب مورد طبق مقررات این قانون اعلام نمایند مالیات پرداختی آنها در خارج از کشور و یا آن مقدار مالیاتی که به درآمد تحصيل شده در خارج کشور با تناسب به کل درآمد مشمول مالیات انسان تعلق می­ گیرد، هر کدام کمتر باشد از مالیات بر درآمد آنها قابل کسر خواهد بود.

 

• نکته پنجم : مطابق بخشنامه شماره 14905/3708/1671/232 مورخ 1/9/1383، حسب اطلاع واصله، بانک­ ها و موسسات اعتباری غیر بانکی از محل سپرده­ های مردمی و یا وام­های بین بانکی و همچنین سایر اشخاص حقوقی از محل منابع مالی خود اقدام به خرید اوراق مشارکت و سهام سایر شرکت­ها نموده و بابت اوراق و سهام یادشده سود دریافت می­ نمایند. از آنجا که سود و اوراق مذکور از پرداخت مالیات بر درآمد معاف بوده و در مجموع درآمدهای مشمول مالیات اشخاص یاد شده منظور می­گردد. لذا با عنایت به مفاد ماده ۱۰۵ و ماده ۱۴۱ ق.م.م مقتضی است ادارات کل امور مالیاتی ترتیبی اتخاذ نمایند تا در رسیدگی­ های مالیاتی اشخاص صدر الاشاره، سهم هزینه­ های مربوط به خرید سهام و اوراق مشارکت و سایر درآمدهای معاف از مالیات بر درآمد را به نسبت هزینه­های ابرازی اشخاص موصوف، محاسبه و به درآمد مشمول مالیات سال مورد رسیدگی اضافه نمایند.

 

• نکته ششم : مطابق بخشنامه شماره 82/97/230 مورخ 3/6/1397، طبق بند (۲) مصوبه شماره ۳۰۵6۲/ت 4۹۱۲۸ مورخ 15/2/1392 هیأت محترم وزیران، میزان مالیات پروژه­های مسکن مهر بابت هر واحد مسکن مهر از تاریخ 1/1/1388پروژه­های تفاهم نامه­ های سه جانبه با سازندگان و تعاونی ­ها و پیمانکاران فرعی طرف قرارداد با آنها با هر نوع قرارداد و با معرفی وزارت راه و شهرسازی حداکثر سه میلیون ریال برای هر واحد تعیین گردید و هیچ گونه مالیاتی دیگر به غیر از مالیات بر ارزش افزوده بابت خرید مصالح به این پروژه­ها تعلق نمی­ گیرد.  بنابراین :

 

1. در صورتی که قرارداد آماده سازی اراضی و محوطه ­سازی پروژه­ های مسکن مهر، در چارچوب تفاهم­ نامه سه جانبه مسکن مهر به عهده سازندگان با تعاونی­ ها باشد، به عنوان جزئی از فرایند ساخت مسکن مهر در قالب تفاهم نامه مذکور بوده (با هر نوع قرارداد اعم از اینکه توسط آنها و یا پیمانکار فرعی طرف قرارداد با آنها انجام گیرد، با معرفی وزارت راه و شهرسازی) و مشمول بند دو مصوبه یاد شده می­ باشد.
    
2. قرارداد های آماده­ سازی اراضی و محوطه­ سازی پروژه­ های مسکن مهر که خارج از چارچوب تفاهم ­نامه سه­ جانبه مسکن مهر قبل از تفاهم نامه و یا پس از اجرای آن توسط سازندگان با تعاونی­ها و پیمانکاران فرعی طرف قرارداد با آنها حسب مورد با انعقاد قرارداد جداگانه صورت می­ گیرد مشمول بند دو مصوبه مورد اشاره نخواهد بود.

 

• نکته هفتم : مطابق بخشنامه شماره 139/97/200 مورخ 12/10/1397، پیرو بخشنامه شماره 79/97/230/ص مورخ 23/5/1397 در خصوص ابلاغ مصوبه شماره ۵۸۸4۱ مورخ 26/4/1397 شورای عالی مالیاتی هماهنگی اقتصادی راجع به اعمال نرخ صفر مالیاتی به سود تقسیم نشده شرکت­های ثبت شده نزد سازمان بورس اوراق بهادار که به حساب سرمایه آنها منتقل می­شود، مواردی را با توجه به سؤالات و ابهامات مطروحه متذکر می­ شود :

 

شرکت­ هایی که تا تاریخ 29/12/1396 نزد سازمان بورس اوراق بهادار ثبت شده باشند در صورتی که از ابتدای سال ۱۳۹۷ لغایت 29/12/1397سود تقسیم نشده سال مالی قبل آنان حسب تصمیم مجمع عمومی فوق ­العاده صاحبان سهام حداکثر تا پایان سال جاری وفق ترتیبات قانونی مقرر (ثبت افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکتها) به حساب سرمایه منتقل شده یا می­ شود با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط، امکان استفاده از مفاد بند(ب) مصوبه مورد نظر را دارا خواهند بود. بدیهی است در صورتی که این گونه شرکت­ها به ترتیب فوق عمل نموده و حائز شرایط لازم جهت استفاده از مفاد مصوبه صدرالذکر باشند مالیات سود تقسیم نشده آنان در صورت پرداخت، وفق مقررات مربوط قابل استرداد و یا احتساب با بدهی­ های مالیاتی آنها می­ باشد.