.jpg "مهمترین نکات گزارش عملکرد مالی")
مهمترین نکات گزارش عملکرد مالی
آنچنان که میدانید گزارش عملکرد مالی یکی از مهمترین گزارشات مالی است که هر واحد تجاری ارائه میدهد و بر اساس آن استفاده کنندگان از این گزارش اقدام به بررسی و تحلیل آن و در نهایت تصمیم گیری برای آینده میکنند . اطلاع کامل از همه جوانب گزارش عملکرد مالی به شرکت مالیاتی کمک میکند تا با با اشراف بیشتری موانع مالیاتی موجود را از سر بگذرانند . به همین دلیل در این مقاله به طور مفصل و جامع به بررسی این موضوع میپردازیم .
اصطلاحات گزارش عملکرد مالی
اصطلاحات ذیل در این استاندارد با معانی مشخص زیر بکار رفته است :
عملیات متوقف شده
یک بخش از واحد تجاری است که واگذار یا برکنار شده یا به‌عنوان نگهداری شده برای فروش طبقه‌بندی‌شده است و :
- بیانگر یک فعالیت تجاری با حوزه جغرافیایی عمده و جداگانه از عملیات است .
- قسمتی از یک برنامه هماهنگ برای واگذاری یا برکناری یک فعالیت تجاری با حوزه جغرافیایی عمده و جداگانه از عملیات است .
- یا یک واحد فرعی است که صرفاً با قصد فروش مجدد خریداری‌شده است عملیات در حال تداوم کلیه عملیات واحد تجاری به‌استثنای عملیات متوقف‌شده .
اقلام استثنایی
اقلامی بااهمیت است که منشأ آن رویدادها یا معاملاتی می‌باشد که در چارچوب عملیات در حال تداوم شرکت واقع می‌گردد و به منظور ارائه تصویری مطلوب، افشای جداگانه آن‌ها، منفردة یا در صورت تشابه نوع در مجموع، به لحاظ استثنایی بودن ماهیت یا وقوع ضرورت می‌یابد.
تعديلات سنواتی
تعدیلاتی بااهمیت است که به سنوات قبل مربوط میشود و از تغییر در رويه حسابداری با اصلاح اشتباه ناشی می‌گردد. تعدیلات سنواتی، اصلاحات تکرار شونده معمول و تعدیل برآوردهای انجام‌شده در سنوات قبل را شامل نمی‌شود. یک بخش از واحد تجاری جزیی از عملیات و جریان‌های نقدی واحد تجاری است که از لحاظ عملیاتی و اهداف گزارشگری مالی ، به وضوح از سایر فعالیت‌های واحد تجاری متمایز باشد.
اجزای عملکرد مالی
کلیه درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده باید در صورت سود و زیان یا صورت سود و زیان جامع منعکس شود درامد ها و هزینه ها تنها در مواردی در صورت سود و زیان دوره انعکاس نمی‌یابد که به موجب استاندارد های حسابداری مستقیماً به حقوق صاحبان سرمایه منظور میشود اینگونه درآمد و هزینه ها نیز باید در صورت سود و زیان جامع انعکاس یابند.
صورت سود و زیان جامع
حتما این نام را به دفعات از شرکت مالیاتی که به شما خدمات ارائه میدهد شنیده اید . صورت سود و زیان جامع به عنوان یک صورت مالی اساسی ، باید کل درآمدها و هزینه های شناسایی شده طی دوره را که قابل انتساب به صاحبان سرمایه است، به تفکیک اجزای تشکیل‌دهنده آن‌ها نشان دهد. صورت سود و زیان جامع باید موارد زیر را به ترتیب نشان دهد :
- سود یا زیان خالص دوره طبق صورت سود و زیان. به سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده به تفکیک.
- تعدیلات سنواتی (مشتمل بر آثار انباشته تغییر در رویه‌های حسابداری و اصلاح اشتباه).
ازآنجاکه صورت سود و زیان جامع دربرگیرنده کلیه درامدها و هزینه‌های شناسایی شده، اعم از تحقق یافته و نیافته است، سود یا زیان خالص دوره مالی به‌عنوان اولین قلم در صورت سود و زیان جامع انعکاس می‌یابد این بدان معنی است که صورت سود و زیان دوره، یکی از اقلام صورت سود و زیان جامع را به‌تفصیل نشان میدهد و سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده، به‌طور جداگانه در صورت سود و زیان جامع انعکاس می‌یابد.
سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده شامل موارد زیر است :
- درآمدها و هزینه‌های تحقق‌نیافته ناشی از تغییرات ارزش دارایی‌ها و بدهی‌هایی که اساساً به‌منظور قادر ساختن واحد تجاری به انجام عملیات به نحو مستمر نگهداری میشود و به‌موجب استانداردهای حسابداری مربوط مستقیم به حقوق صاحبان سرمایه منظور میشود (از قبیل در آمدها و هزینه‌های ناشی از تجدید ارزیابی درهای ثابت مشهود) .
- در مدها و هزینه‌هایی که طبق استانداردهای حسابداری به استناد قوانین آمره مستقیماً در حقوق صاحبان سرمایه منظور میشود (از قبيل مابه التفاوتهای حاصل از تسعیر دارایی‌ها و بدهیهای ارزی موضوع ماده ۱۳۶ قون محاسبات عمومی) .
موارد مندرج در ردیفهای 1 و 2 از اجزای صورت سود یا زیان جامع، سود یا زیان جامع سال را تشکیل میدهد. حال آنکه با اعمال تعديلات سنواتی، سود یا زیان جامع شناسایی‌شده در فاصله تاريخ صورت های مالی قبل و پایان دوره‌های جاری به دست می آید .
نظر به این که صورت سود و زیان جامع در برگیرنده کلیه درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده طی دوره ازجمله درآمدها و هزینه‌های تحقق نیافته است، تحقق بعدی اقلام اخیر الذکر منجر به گزارش مجدد آن ها در صورت سود و زیان نمی‌شود. درنتیجه ، هرگاه تغییری در ارزش یک دارایی ایجاد شود یا آن دارایی به فروش رسد ، سود یا زیان گزارش‌شده معادل تفاوت ارزش جدید با عواید فروش دارایی و آخرین مبلغ دفتری آن است.برای مثال درامد تحقق نیافته ناشی از تجدید ارزیابی یک دارایی ثابت مشهود در صورت سود و زیان جامع دوره تجدید ارزیابی انعکاس می‌یابد . تحقق تمام یا بخشی از درآمد مزبور به هنگام فروش دارایی در دور محسوب نمی‌شود بلکه مبین درآمدی است که قبلاً تا زمان تجدید ارزیابی شناسایی شد.
هرگاه اجزای صورت سود و زیان جامع محدود به سود یا زیان خالص دوره و تعدیلان سنواتی باشد، ارائه صورت سود و زیان جامع ضرورتی ندارد. در چنین حالتی باید در یادداشتی ذیل صورت لزوم ارائه صورت سود و زیان جامع افشاء شود.
صورت سود و زیان
برای اینکه اطلاعات ارائه‌شده در صورت سود و زیان جهت تصمیم‌گیریهای اقتصادی مفید واقع شود، باید اجرای صورت سود و زیان طبق استاندارد حسابداری نحوه ارائه صورت های مالی نشان داده شود. ارائه جداگانه اقلام استثنایی و نتایج مربوط به عملیات متوقف شده نیز ازجمله مواردی است که بر مفید بودن اطلاعات ارائه‌شده می افزاید.
اقلام استثنایی
اقلام استثنایی باید در محاسبه سود یا زیان عملیات در حال تداوم منظور شود. مبلغ هر قلم استثنایی (منفردا یا درصورت تشابه نوع، در مجموع باید به طور جداگانه و ترجیح در متن صورت سود و زیان تحت سر فصل در امدیا هزینه مربوط منعکس گردد. اعم از اینکه انعکاس این اقلام در متن صورت سود و زیان در یادداشت های توضیحی صورت گیرد، این اقلام باید به عنوان اقلام استثنایی قابل تشخیص باشد و اینگونه تصریح کردند. شرح مناسبی در مورد هر یک از اقلام استثنایی جهت درک ماهیت این اقلام ضروری است. نمونه اقلامی که ممکن است در صورت بااهمیت بودن، استثنایی تلقی شود عبارت است از:
- زیانهای ناشی از بلایای طبیعی
- هزینه‌های اخراج دسته جمعی کارکنان شاغل در بخشهای فعال واحد تجاری
- هزینه تجدید سازمان
- به هزینه بردن دارایی‌های نامشهود خارج از فرآیند استهلاک
- زیان انتقال صنایع مزاحم به خارج از محدوده شهرها، طبق مقررات جاری
- کمکهای بلاعوض غیر سرمایه‌ای دریافتی و کمکهای بلاعوض برد حتى
- سود یا زیان فروش دارایی‌های ثابت مشهود و سرمایه‌گذاری های بلند مدت
- سود یا زیان فروش یا توقف عملیات یک بخش از واحد تجاری
- هزینه‌های غیرمعمول مربوط به مطالبات مشکوک الوصول و کاهش ارزش موجودی موادوکالا
- ذخیره های غیرمعمول برای زیان های ناشی از پیمانهای بلند مدت
- وجوه مازاد ناشی از حل و فصل ادعای خسارت از شرکت‌های بیمه
- هزینه‌های جذب نشده ناشی از عدم دستیابی به ظرفیت معمول (عملی) مورد استصر وضیعت غیرعادی
- سود یا زیان ناشی از حل و فصل دعاوی برله یا علیه شرکت
تغییر در برآورد های حسابداری
آثار تغییر در برآورد های حسابداری باید در تعیین سود با زیان خاص دوره‌ای متصور شود که در آن، تغییر صورت گرفته است. بدیهی است چنانچه تغییر مزبور بر دوره‌های درونی اثر گذارد، آثار چنین تغییری باید در تعیین سود یا زیان خالص دوره‌های بعدی منظور شود. در مواردی که تشخیص بین تغییر در روبه حسابداری و تغییر در بر آورد حسابداری مشکل می‌باشد ، تغییر مورد نظر باید به عنوان تغییر در برآورد حسابداری تلقی و به گونه مفید افشا شود.
تغییر در برآورد حسابداری ممکن است تنها بر دوره جاری تاثیر داشته و یا اینکه دوره جاری و دوره های آن را تواما تحت تأثیر قرار دهد. برای مثال تغییر در برآورد مبلغ هزینه مطالبات مشکوک الوصول فورا شناسایی میشود و تنها بر دوره جاری تأثیر می‌گذارد، لیکن تغییر در عمر مفید برآوردی یک دارایی بر هزینه استهلاک دوره جاری و هر یک از دوره های آتی باقیمانده از عمر مفید دارایی تأثیر دارد. اثر تغییر مرتبط با دوره جاری در هر دو حالت به عنوان درامد یا هزینه دوره جاری و اثر تغییر در دوره‌های آتی، در صورت وجود، در همان دوره ها شناسایی میشود. ازاین رو در مورد تغییر در برآورد، نباید با تجدید نظر در ارقام سالهای قبل به آن تأثیر قهقرایی داد.
آثار تغییر در برآورد های حسابداری باید تحت همان سرفصل هایی که قبلاً در صورت سود و زیان انعکاس می یافت طبقه‌بندی شود. برای مثال اثر تغییر در برآورد حسابداری که قبلاً در محاسبه سود یا زیان عملیات در حال تداوم منظور شده است ، تحت عنوان همان قلم درآمد و هزينه منعکس می‌گردد.
ماهیت و مبلغ تغییر در برآورد حسابداری که دارای اثر بااهمیتی در دوره جاری است یا انتظار می‌رود اثر بااهمیتی در دوره‌های بعد داشته باشد، باید افشا گردد. درصورتی‌که تعیین مبلغ تغییر عملی نباشد، موضوع باید در یادداشت‌های توضیحی افشا شود.
تعديلات سنواتی
تعدیلات سنواتی یعنی اقلام مربوط به سنوات قبل که در تعدیل مانده سود (زیان انباشته ابتدای دوره منظور می‌گردد، به اقلامی محدود میشود که از تغییر در رویه حسابداری و اصلاح اشتباه ناشی گردد.
اثر تعدیلات سنواتی باید از طریق اصلاح مائده سود (زیان) ابتدای دوره در صورتهای مالی منتفی گردد . اقلام مقایسه ای صورتهای مالی نیز باید ارائه مجدد شود، مگر آنکه این امر عملی نباشد. در چنین شرایطی موضوع باید در یادداشت‌های توضیحی افشا شود. همچنین میزان و ماهیت اقلام تشکیل‌دهنده تعديلات منواندنی تغییر در رویه حسابداری و همچنین این امر که اقلام مقایسه ای صورتهای مالی ارائه مجدد شد نبودن ارائه مجدد) باید در یادداشت‌های توضیحی افشا گردد.
تغییر در رويه حسابداری
چنانچه در رویه حسابداری تغییری صورت گیرد، ارقام مربوط به سال جاری، بر مبنای رویه جدید من مقایسه ای سنوات قبل نیز بر مبنای رویه جدید ارائه مجدد میشود (اگر ارائه مجدد عملی نباشد، من شود)، در این حالت، تعديلات انباشته مربوط به سنوات قبل، به جهت اینکه هیچ گونه ارتباطی با تایی جاری نداشته است، نباید در تعیین سود یا زیان سال جاری دخالت داده شود. تعديلات مزبور باید از سالهای قبل به‌حساب گرفته شود ، درنتیجه ، مانده سود (زیان انباشته ابتدایی دوره نیز بدین ترتیب تعدیل خواهد شد. تعديلات انباشته ناشی از تغییر در رویه‌های حسابداری، همچنین به‌عنوان آخرین قلم در صورت سود و زیان جامع منعکس میشود تا اثر این تعديلات برای استفاده‌کنندگان مشخص گردد.
اصلاح اشتباه
ممکن است در دوره جاری اشتباهاتی مربوط به صورتهای مالی یک یا چند دوره مالی گذشته کشف گردد. این اشتباهات می‌تواند ازجمله، ناشی از موارد زیر باشد :
- اشتباهات ریاضی
- اشتباه در بکارگیری رویه‌های حسابداری
- تعبیر نادرست یا نادیده گرفتن واقعیتهای موجود در زمان تهیه صورتهای مالی
- تغییر از یک رویه غیراستاندارد حسابداری به یک رویه استاندارد حسابداری
- موارد تقلب
اصلاح این اشتباهات درصورتی‌که با اهمیت نباشد، در سود یا زیان خالص دوره جاری منظور می‌گردد . در مواردی ممکن است صورت های مالی منتشر شده یک یا چند دوره قبل شامل اشتباهات بااهمیتی باشد که تصویر مطلوب را مخدوش و درنتیجه قابلیت اتکای صورت های مالی مزبور را کاهش دهد. اصلاح چنین اشتباهاتی نباید از طريق منظور کردن آن در سود و زیان سال جاری انجام گیرد، بلکه باید با ارائه مجدد ارقام صورتهای مالی سال (های) قبل به چنین منظوری دست یافت. درنتیجه، مانده افتتاحیه سود (زیان) انباشته نیز بدین ترتیب تعديل خواهد شد. تعدیلات سنواتی ناشی از اصلاح اشتباهات همچنین به‌عنوان آخرین قلم در صورت سود و زیان جامع منعکس میشود.
برآوردهای حسابداری ماهیتا عبارت از تخمینهایی است که با کسب اطلاعات اضافی در دوره‌های بعد ممکن است تغییر یابد. بنابراین اصلاح اشتباه را باید ازاین‌گونه تغییرات تمیز داد. به گونه مشابه، سود یا زیانی را که پس از مشخص شدن پیامد یک پیشامد احتمالی مورد شناخت قرار میگیرد و برآورد دقیق آن قبلاً میسر نبوده است نمی‌توان به‌عنوان اشتباه بااهمیت قلمداد کرد.
تغييرات حقوق صاحبان سرمایه
صورتهای مالی باید تغییرات حقوق صاحبان سرمایه را منعکس کند . بخشی از این تغییرات در گردش حساب سود و زیان انباشته مستقیماً در ذیل صورت سود و زیان دوره انعکاس می‌یابد. سایر تغییرات ازجمله گردش حساب اندوخته قانونی، حساب اندوخته اختیاری و حساب‌های مربوط به اقلامی که طبق استانداردهای حسابداری مستقیماً به حقوق صاحبان سرمایه منظور می‌گردد و همچنین تغییرات ناشی از افزایش سرمایه (نظير انتشار سهام) یا کاهش سرمایه (نظیر بازخرید سهام) باید در یادداشت‌های توضیحی مربوط افشا شود.
پیوست استاندارد حسابداری شماره 6
این پیوست به منظور آشنایی با نحوه اجری الزامات مندرج در استاندارد حسابداری در انعکاس اعلی تهیه شده است و بخشی از استاندارد حسابداری تلقی نمی‌شود .